यो कुरा धेरैले देखेका होलान्, केहीले मात्र नियालेर हेरेका होलान् र थोरैले मात्र बुझेका होलान् । कुरा हो पाटन दरवार स्क्वायरमा अवस्थित तिनवटा मुर्ति को, जुन मुर्ति ले पाटन दरवार स्क्वायार को इतिहास बताउँछ ।
मंगलबजारबाट पाटन दरवार स्क्वायर छिर्दै गर्दा बाटो छेवै को दायाँ तिर को घर अगाडि ३ वटा ऐतिहासिक मुर्तिहरु छन् । देख्नेलाई ३ वटा मुर्तिहरु मात्र लाग्नसक्छ, तर त्यसपछि लुकेको कथा रमाइलो र आश्चार्यजनक छ । ती मुर्तिहरु को बारेमा बुझेपछि त्यसवेला को मानिसको सोच्ने क्षमता को हामीलाई कदर गर्न करै लाग्छ । ती ३ वटा मुर्तिहरु हेरेर यो पाटन दरवार कसले बनायो/बनाउन लगायो भन्ने कुरा थाहा हुन्छ । मुर्ति हेरेर कसरी कसैले त्यस्तो भन्न सक्छ होला भन्ने कौतुहलता लाग्नु स्वभाविक नै हो ! तल ती मुर्तिहरु को फोटो छ, फोटो आफैँ बोलिरहेको छ, तर बुझ्नु नबुझ्नु तपाई को कुरा !
माथि को फोटोमा हेर्नुस्, ३ वटा मुर्ति छन् । वाँया बाट पहिलो मूर्ति भगवान गणेश को हो, गणेश ले आफ्नि श्रीमतीलाई अँगालोमा राखेकाछन् । दोस्रो मुर्तिमा भगवान विष्णु को आधा मान्छे र आधा सिंह को रुप नरसिंह अवतार चित्रित छ । अन्तिम मुर्ति भगवान राम का सेवक हनुमानको हो । मैले मुर्तिहरु को बारेमा परिचय त दिएँ, तपाईँले केही कुरा याद गर्नुभयो त ! यी कुराहरु कसले बनाउन लगाएका रै’छन् पत्ता लगाउनु भयो त?
पहिलो मूर्ति हो, गणेश को । भगवान गणेशको ऋद्धी र सिद्धी नाम गरेका दुईवटा श्रीमती थिए । मुर्तिहरुमा ऋद्धीलाई गणेशको दायाँ तिर र सिद्धीलाई गणेशको वायाँ तिर राखिएको हुन्छ । तर यस मुर्तिमा गणेशसँग उनकी श्रीमती सिद्धी मात्र छिन् । अत: बुझ्नुहोस पहिलो मुर्ति ले भन्छ, “सिद्धी” !
दोस्रो मुर्ति भगवान विष्णु को नरसिंह अवतार हो । विष्णुले नरसिंह रुप लिएर हिरण्यकश्यपुको बध गरेका थिए । अत: बुझ्नुहोस् दोस्रो मुर्ति ले भन्छ “नरसिंह” ।
तेस्रो मुर्तिमा भगवान राम का सेवक हनुमान को मुर्ति छ । हनुमान राम का सेवक मात्र नभइ, एक मुक्केवाज/पहलमान पनि हुन्, उनी परम्परागत मल्लयुद्दमा पोख्त थिए । अत: तेस्रो मुर्तिले भन्छ “मल्ल” ।
अब तिनवटै मुर्तिले भनेका कुराहरु जोडेर हेरौँ ।
“सिद्धी” + “नरसिंह” + “मल्ल” = सिद्धी नरसिंह मल्ल
ती मुर्तिहरुले भनिरहेकाछन्, “सिद्धी नरसिंह मल्ल” ! पाटन दरवार को निर्माण राजा सिद्धी नरसिंह मल्ल ले गराएका हुन् । जब ती मुर्तिहरुका अर्थ थाहा पाएँ, म छक्क परेको थिँए । मंगलबजार को बाटो हिँड्दा यो मुर्तिहरु केयौँ पटक देखेको थिँए तर कहिले यसबारेमा बुझेको रहेनछु । मलाई यसबारेमा बताउनु हुने सोमेस दाइलाई हार्दिक धन्यवाद !
Ramro lagyo yo tathyanka haru thaha pauda. Keep it up.
ReplyDeleteक्या बात :॰)
ReplyDeleteहो त रै'छ नि ! । बोल्न त बोलीरहेकै रहेछन् मूर्तिहरूले ... तर नबुझे र नसुने पछि के लाग्छ :)
ReplyDeleteरोचक लाग्यो यो पोस्ट ।
INTERESTING :)
ReplyDeleteबास्तबमै गज्जबको रहेछ मूर्तार्थ!!!
ReplyDeleteSahi rahecha,,,...
ReplyDeleteyasto po ta buddi vaneko taaa,wow
ReplyDeleteWOW.....
ReplyDeleteतीन छक्क परेँ म त !! साच्ची नै कती गहिरो अर्थ बोकेका हुँदारहेछन् त यी सामान्य देखिने तस्विरहरुले ।
ReplyDeleteRamro lagyo yo tathyanka haru thaha pauda. Keep it up.
ReplyDeleteहो मान्नै पर्छ । म पनि छक्क परे यो पढेर धन्यवाद आकार दाइ।
ReplyDeleteGazzap rahechha bhitri rahasyaa.......
ReplyDeletemannai parcha hajur ko bhittri dimag lai
ReplyDeletewow so interesting thank you Akar ji for the sabhar.
ReplyDeleteहेतेरिका !! मंगलबजारमा २ दशक बिताएर पनि यो तथ्य आज मात्र थाहा भयो मलाई !! तिमी, तिम्रो blog र तिम्रो
ReplyDeleteसोमेस दाइ लाई मुरि मुरि धन्यवाद !! जय शम्बो !!
SO nice.
ReplyDeleteयो कुरा त सिद्धिनर सिंह मल्ल ले पनि सोचेको थिएन होला यसरि पनि बुझ्छ्न भनेर .......................Really intresting fact, ......
ReplyDeleteWow! Thanks for the post. I have passed through Patan Durbar SQ a 1000s times like u did but never noticed those details. Your story makes me go back there once again to read/observe them for myself. Thanks. You did a good story out here. Well done!
ReplyDeleteAmazing :)
ReplyDeletePost three years agaadi ko raicha. Malai sodhe pani hunthyo bhanera comment garna laageko ta aafnai comment raicha yahan three years agaadi ko. yehi herera thaha bhako raicha ki k ho malai pani ? :S
ReplyDeleteawesome. nepali version of angles and demons movie ko hidden information.
ReplyDeletehaha. :)
ReplyDelete