NagarikNews, ISPAN’s ‘Internet Outage’ & News Accuracy

नेपालका इन्टरनेट सेवा प्रदायक (आइएस्पी) कम्पनीहरुले आइतबार (आज) १ घन्टा (१ देखि २ बजेसम्म) दिउँसो देशभर इन्टरनेट सेवा ठप्प पारेका छन् । अन्तरिम संविधानमा मौलिक हक का रुपमा परिभाषित गरिएको इन्टरनेट सेवा, कम्पनीले बन्द गर्नु अत्यन्त खेदजनक र आपत्तिजनक छ । इन्टरनेट सेवा प्रदायक संघ (आइस्पान) को यस अपरिपक्व (इन्टरनेट सेवा ठप्प पार्ने) कदम को जति नै भत्सर्ना गरे पनि कम नै हुनजान्छ ।

आज बिहान ब्रोडलिंकबाट एउटा ईमेल आएको थियो, जसमा आज दिउँसो १ घन्टा सेवा बन्द हुने कुरा उल्लेख गरिएको थियो । ‘कल वाइपास’ गरेको निहुँमा ‘आइएस्पी’हरुलाई दु:ख दिने काम नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण र प्रहरीबाट भएको भन्दै, ‘आइएस्पी’लाई नभइ ‘कल वाइपास’ गर्ने सम्बन्धित व्यक्तिलाई कारवाही गर्नुपर्ने आग्रह गर्दै, आन्दोलन स्वरुप आज दिउँसो १ घन्टा इन्टरनेट सेवा अवरुद्ध गरिएको थियो ।

नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ले आफ्नो अधिकार को दुरुपयोग गर्दै, कलवाइ पास गरेको आरोपमा,‘आइएस्पी’ का सञ्चालकलाई पक्राउ गर्न प्रहरीहरुलाई  निर्देशन दिएको कुरा ‘आइस्पान’ ले उल्लेख गरेको छ । नेपाली टाइम्स का अनुसार, नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ले ‘सुविशु केबल’ र ‘वल्डलिंक’ का निर्देशक (सञ्चालक) तथा कर्मचारीहरुलाई पक्राउ गर्न प्रहीलाई निर्देशन दिएको थियो ।

‘कल वाइपास’ को कार्य कुनै इन्टरनेट सेवा प्रदायक कम्पनी मार्फत (आइएसपी आफैँले कल बाइपास नगरेको) भएपनि, अन्य कुनै व्यक्ति/संगठन ले अवैध रुपमा सञ्चालन गरिरहेको भएपनि, नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ले ‘कल वाइपास’ को मुख्य दोषी ‘आइएस्पी’ हो भन्दै प्रहरीलाई ती ‘आइएस्पी’ का सञ्चालक विरुद्ध पक्राउ गर्न निर्देशन दिएको थियो । यसैको विरोध स्वरुप आइस्पान ले अस्ति ८ अप्रिलमा नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरणलाई आफ्नो निर्णय तत्काल फिर्ता लिन र आइएस्पीहरुलाई निर्धक्क रुपमा सञ्चालन गर्नदिन ज्ञापनपत्र बुझाएको थियो । ज्ञापनपत्रमा कुरा सुनवाइ नभए, अप्रिल १० मा १ घन्टा इन्टरनेट सेवा बन्द गरेर, विरोध जनाइने कुरा उल्लेख गरिएको थियो ।

तर यही कुरालाई नेपाल रिपब्लिक मिडियाको न्युज पोर्टल ‘नागरिकन्युज’ ले बङ्ग्याएर लेखेको देख्दा नागरिक न्युज को नियत माथि नै शंका उब्जिएको छ । नागरिकन्युजले अन्तरिम संविधान को हवला दिँदै आइएस्पीले जनताको मौलिक अधिकारको हनन गरेको भन्दै यसरी समाचार लेखेको छ ।

 “गैरकानुनी रुपमा भीओआइपी गर्ने कम्पनीका मालिकलाई पक्राउ गरेको विरोधमा इन्टरनेट सेवा प्रदायक संघ (आइस्पान) को आह्वानमा आइतबार दिउसो एक घण्टा इन्टरनेट सेवा अवरुद्ध पारिएको हो”

अनि मलाई यहाँ नागरिकन्युज को कुरा चित्त बुझेन । ‘कलबाइवास’ आइएस्पी ले गरेको नै हो भन्ने प्रमाण नभइकन “गैरकानुनी रुपमा भीओआइपी गर्ने कम्पनीका मालिकलाई पक्राउ गरेको विरोधमा” भनेर समाचार लेखिएको छ ।

यहाँ प्रश्न उठ्यो ‘आइस्पान’ को विज्ञप्तिलाई सही मान्ने कि, नागरिक को खबरलाई या नेपाली टाइम्स को खबरलाई सही मान्ने ? तर ‘आइस्पान’ र ‘नेपाली टाइम्स’ ले एकै प्रकारको खबर सम्प्रेषण गरेकोले ‘नागरिकन्युज’ को खबरलाई मैले पत्याउने आधार भेटिन ।

मिडिया हाउस को ‘वेवपोर्टल’ ले समाचार लेख्दा एकपक्षिय भएर नचाहिने र नभएका समाचार लेख्ने हो या, सन्तुलित र निष्पक्ष समाचार लेख्ने हो । कुरा सही हो, ‘आइस्पान’ ले इन्टरनेट बन्द गरेर, जनताको मौलिक हक को हनन गरेका छन् । तर मौलिक हक को हनन भयो भन्दैमा, प्रमाणविनाका एकपक्षिय समाचार सम्प्रेषण गर्नु कत्तिको जायज छ ?

यस समाचार का लागि दोष कसलाई दिने, नेपाल रिपब्लिक मिडिया या नागरिकन्युज का सम्पादकलाई ? इन्टरनेट बन्द हुँदा, पोर्टल अपडेट गर्न नपाएको झोँकमा समाचार लेखिएको हो कि भन्ने पनि भान हुन्छ । समाचारमा प्रयुक्त “मालिक’’ शब्दलाई राम्रो मान्न सकिँदैन, त्यसको सट्टामा ‘सञ्चालक’ लेखिनुपर्ने थियो ।

अनि अर्को कुरा ‘आइस्पान’ ले ‘आइएसपी’ ले गैरकानुनी कलबाइपास गर्ने नभइ प्रयोकर्ता/संगठनहरुले अवैध कलबाइपास गर्ने गरेकाछन् भन्दा भन्दै, गैरकानुनी रुपमा कलबाइपास गर्ने कम्पनी का मालिक भनेर नागरिकन्युजले भन्दा, मैले नागिरकन्युज को खबरलाई कसरी विश्वास  गर्ने । गैरकानुनी रुपमा कलबाइपास गरेको आरोप लागेका आइएसपी का ‘मालिक’ (सञ्चालक) भनिदिएको भए खबर निष्पक्ष छ भनेर भन्न सकिन्थ्यो तर यहाँ त नागरिकन्युजले खबरलाई आफ्नै हिसाबले तोडमोड गरेर प्रकाशित गरिदिएको छ । वा यदि नागरिकन्युजले उनीहरुलाई अपराधि नै करार दिन्छ भने, त्यसको प्रमाण को रुपमा समाचारमा विस्तृत विवरण दिइनुपर्थ्यो ।

इन्टरनेट सेवा बन्द गरिनु आफैँमा नराम्रो थियो, आइएसपी को कदम आफैँमा भत्सर्नायोग्य छ, तर अब नागरिकन्युजले विना कुनै प्रमाण गैरकानुनी कलवाइबास गर्ने आइएस्पी भनेर आइएस्पीलाई बिल्ला लगाइदिएको छ । नागरिकन्युज जस्तो न्युज पोर्टल ले यसप्रकार का एकपक्षिय र भ्रामक समाचार सम्प्रेषण गर्नु पनि खेदजनक र भत्सर्ना योग्य छ ।

नागिरकन्युजले समाचार लेखेपछि एकजनाले ट्विटरमा यसरी ट्विट गरिन् “Nepal's ISP's cut off services 4 an hr coz they can't do illegal VOIP. Corporate irresponsibility gone wild” !  अनि नागरिकन्युजकै समाचार पछि उनको जस्तै धारणा राख्ने धेरै मान्छे अनलाईनमा भेटियो । तर वास्तविकता अर्कै थियो ।

अत: नागरिकन्युज को यो समाचारको कसरी मुल्यांकन गर्ने ? यो त आफूले थाहापाएको प्रतिनिधि घटना भयो, यस्तै किसिम का घटनाहरु कति समाचार बनेर छापिन्छन् होला ? के नागरिकन्युजले समाचार को निहुँमा जे लेख्दा पनि हुने हो? हैन भने सत्यतथ्य समाचार लेख्दा के जान्छ तिनीहरुको ?

Internet Service Provider Association of Nepal (ISPAN) व्दारा Nepal Telecommunication Authority लाई ८ अप्रिलमा बुझाइएको ज्ञापनपत्र ! दोषी को ? ८ अप्रिलमा दिएको ज्ञापनपत्रमाथि हिजो र आज के गरेर बस्यो नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ?

अन्त्यमा ‘आईस्पान’ को इन्टरनेट सेवा बन्द गर्ने कदम को घोरभत्सर्ना गर्दै, तत्काल समस्या समाधानका लागि सम्बन्धित पक्षलाई आग्रह गर्दछौँ ।

अपडेट :

आइस्पानहरु ले इन्टरनेट सेवा बन्द गरेर आन्दोलन गरेपछि, नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ले यस विषयमा छलफल गर्न एउटा समन्वय समिति गठन गरेको छ । नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण ले समन्वय समिति गठन गरेपछि, आइस्पानले आफ्ना सम्पूर्ण आन्दोलन का कार्यक्रमहरु अहिले का लागि स्थगित गरेका छन् ।

Image: indianweb2.com, ispan.net.np

---

 Further Readings:

ISPAN launches protest program – ISPAN

ISPs on warpath – Nepali Times